ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ | Επιστολή ΤΕΕ-ΚΔΘ σε Υπ. Πολιτισμού για την ίδρυση Μουσείου “Φιλόλαου και Τάκη Τλούπα”

Λάρισα, 14/09/2024

ΤΕΕ/ΤΚΔΘ: Αίτημα Ίδρυσης Μουσείου «Φιλόλαου και Τάκη Τλούπα» στη Λάρισα προς το Υπουργείο Πολιτισμού

Το ΤΕΕ Κεντρικής και Δυτικής Θεσσαλίας ανέλαβε την πρωτοβουλία να καταθέσει, αίτημα για την Ίδρυση Μουσείου «Φιλόλαου και Τάκη Τλούπα» στη Λάρισα στο Υπουργείο Πολιτισμού έπειτα από ομόφωνη απόφαση της Διοικούσας Επιτροπής. 

Στην επιστολή του, το Περιφερειακό Τμήματος Κεντρικής και Δυτικής Θεσσαλίας του ΤΕΕ, προχώρησε στην ενημέρωση της Υπουργού κυρίας Μενδώνη για το ζήτημα κατεδάφισης του πατρικού σπιτιού της οικογένειας Τλούπα, εκεί όπου μεγάλωσαν τα τρία αδέρφια, ο φωτογράφος, Τάκης Τλούπας, ο παγκοσμίως διάσημος γλύπτης Φιλόλαος Τλούπας και η αδερφή τους Αυγή Τλούπα-Ταμβακά, ενός κτιρίου της πόλης της Λάρισας με ιδιαίτερο συμβολισμό. Παράλληλα, κατέθεσε και αίτημά για την παρέμβασή του Υπουργείου με σκοπό τη διάσωση, την διατήρησή και την αξιοποίησή του, μέσω της ίδρυσης Μουσείου «Φιλόλαου και Τάκη Τλούπα». Πιο συγκεκριμένα, προτείνει, την αγορά της οικίας από το Υπ. Πολιτισμού και την παραχώρησή της στον Δήμο Λαρισαίων, προκειμένου αυτός να το λειτουργήσει ως Μουσείο, με την προϋπόθεση να παραχωρηθεί προς έκθεση μέρος των αρχείων των δύο συλλογών. Η συγκεκριμένη ιδιοκτησία είναι όμορη με την Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Λάρισας “Κ.Μ. Κούμας” και η ενοποίηση των δύο χώρων θα μπορέσει να αποτελέσει ένα πολιτιστικό σημείο αναφοράς στο κέντρο της Λάρισας.

Όπως σημείωσε ο Πρόεδρος της Διοικούσας Επιτροπής του ΤΕΕ – ΚΔΘ κ. Νίκος Παπαγεωργίου: «Η αρχιτεκτονική και πολιτιστική κληρονομιά είναι ανεκτίμητος πλούτος που οφείλουμε να διαφυλάξουμε και να αναδείξουμε. Ως τεχνικός κόσμος, έχουμε την ευθύνη να προστατεύσουμε τα στοιχεία αυτά, που συχνά χάνονται με την πάροδο του χρόνου.  Για αυτόν τον λόγο εξάλλου καταγράψαμε 437 αξιόλογα κτίσματα σε Λάρισας, Τρίκαλα και Καρδίτσα, καθώς οι δημόσιοι χώροι μιας πόλης αντικατοπτρίζουν την ταυτότητά της και διαμορφώνουν τις εντυπώσεις των κατοίκων και επισκεπτών. Στο πλαίσιο αυτό, προσωπικότητες όπως ο Φιλόλαος και ο Τάκης Τλούπας αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της ιστορίας μας. Η δημιουργία και λειτουργία ενός Μουσείου αφιερωμένου σε αυτούς τους δύο σπουδαίους δημιουργούς θα προσδώσει σημαντική αξία τόσο στην τοπική κοινωνία όσο και σε εθνικό επίπεδο. Γνωρίζοντας το ενδιαφέρον της Υπουργού για τη διατήρηση της πολιτιστικής μας ταυτότητας, αναμένουμε με αισιοδοξία τη θετική της ανταπόκριση σε αυτό το σημαντικό αίτημα μας»

###

Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της επιστολής του κ. Παπαγεωργίου προς την Υπουργό κ. Μενδώνη:

Αξιότιμη Κυρία Υπουργέ,

Κατόπιν σχετικής απόφασης της Διοικούσας Επιτροπής του Περιφερειακού Τμήματος Κεντρικής και Δυτικής Θεσσαλίας του ΤΕΕ, με την παρούσα επιστολή επιθυμώ να σας ενημερώσω και για το ζήτημα κατεδάφισης ενός κτιρίου της πόλης της Λάρισας, καθώς και να σας μεταφέρω το αίτημά μας για την παρέμβασή σας με σκοπό τη διάσωση, την διατήρησή και την αξιοποίησή του.

 Το τελευταίο διάστημα όπως ίσως έχετε ενημερωθεί, έχει δημιουργηθεί ένα θέμα γύρω από την κατεδάφιση ενός κτιρίου στο κέντρο της Λάρισας. Αναφέρομαι στο πατρικό σπίτι της οικογένειας Τλούπα, εκεί όπου μεγάλωσαν τα τρία αδέρφια, ο γνωστός σε όλους μας φωτογράφος, Τάκης Τλούπας, ο παγκοσμίως διάσημος γλύπτης Φιλόλαος Τλούπας και η αδερφή τους Αυγή Τλούπα-Ταμβακά. Για την πληρέστερη ενημέρωσή, στο τέλος της παρούσας επιστολής, παραθέτουμε σχετικά δημοσιεύματα.     

Κυρία Υπουργέ, είναι γνωστό ότι τα τοπόσημα κάθε περιοχής αποτελούν ιδιαίτερα σημεία ενδιαφέροντος τόσο για τους κατοίκους όσο και για τους επισκέπτες. Όταν αναφερόμαστε στους δημόσιους χώρους μιας πόλης, στην πραγματικότητα μιλάμε για την ταυτότητα της ίδιας της πόλης. Σε αυτούς τους χώρους εκδηλώνεται κάθε είδους ανθρώπινη δραστηριότητα. Οι ανθρώπινες συναναστροφές και σχέσεις, οι συγκρούσεις και οι αντιφάσεις της κοινωνίας, άλλα και όλα εκείνα που την ενώνουν. Είναι δε, γεγονός ότι οι εντυπώσεις μας για μια πόλη διαμορφώνονται κυρίως από την αρχιτεκτονική ποιότητα του δομημένου και αδόμητου χώρου. Δυστυχώς, αυτός ο πλούτος μας χάνεται με το πέρασμα του χρόνου και είναι υποχρέωσή μας ως τεχνικός κόσμος να τον καταγράψουμε, να τον αναδείξουμε, και να τον προστατεύσουμε. Πέραν όμως της αρχιτεκτονικής κληρονομίας κάθε πόλης, υπάρχει και η πολιτιστική κληρονομιά, όπου υπάρχουν δεκάδες παραδείγματα παγκοσμίως για το πώς τις ανέδειξαν και τις αξιοποίησαν άλλες πόλεις. Οφείλει λοιπόν και η Λάρισα όπως και κάθε άλλη πόλη να διαφυλάξει τόσο την αρχιτεκτονική όσο και την πολιτιστική της κληρονομιά.

Ήταν το 1994 όταν το ΤΕΕ Κεντρικής και Δυτικής Θεσσαλίας συνέστησε την ομάδα εργασίας “Καταγραφή αξιόλογων κτισμάτων Λάρισας”, στο πλαίσιο της οποίας εξαίρετοι συνάδελφοι κατέγραψαν 76 κτίρια, εκ των οποίων σήμερα διασώζονται λιγότερα από τα μισά. Η προηγούμενη διοίκηση του Τμήματός μας έλαβε την απόφαση να συνεχίσει εκείνο το έργο και να το εμπλουτίσει, συμπεριλαμβάνοντας εκτός από την Λάρισα και τις τρεις περιφερειακές ενότητες: Λάρισα, Τρίκαλα, Καρδίτσα. Ένα έργο σύνθετο και τεράστιας έκτασης. Σκεφτήκαμε λοιπόν το προφανές. Ότι αυτή η λίστα αποτελεί την Αρχιτεκτονική μας κληρονομιά και ότι θα ήταν χρέος του Τμήματος να εμπλουτίσει την λίστα αυτή με τα αξιόλογα κτίρια και των λοιπών πόλεων, σε όλη την γεωγραφική περιοχή των περιφερειακών ενοτήτων Λάρισας, Τρικάλων και Καρδίτσας. Ένα έργο στο οποίο απασχολήθηκαν 12 συνάδελφοι, οι οποίοι κατέγραψαν στις Περιφερειακές Ενότητες Λάρισας, Τρικάλων και Καρδίτσας γεωγραφικές, αρχιτεκτονικές, ιστορικές/λαογραφικές και νομικές πληροφορίες 437 κτιρίων τα οποία χαρακτηρίστηκαν ως αξιόλογα πολλά εκ των οποίων έχουν ήδη κατεδαφιστεί.

Ωστόσο, εδώ και δεκαετίες η Λάρισα αναζητά μία ταυτότητα πολιτιστική και ιστορική. Έχουν γίνει πολλές μελέτες και master plan για το brand name της Λάρισας, δυστυχώς όμως κρίνοντας από το μέχρι σήμερα αποτέλεσμα η Λάρισα ακόμη «ψάχνεται» αν και έχει το δώρο του Αρχαίου Θεάτρου και τον Ιπποκράτη. Πολλά θα μπορούσαν να γραφτούν για το θέμα, αλλά η ουσία είναι πως η πόλη μας οφείλει να διασώσει και να αναδείξει τα σημαντικά κομμάτια της ιστορίας της.  Τούτου λεχθέντος, κομμάτι της ιστορίας της πόλης μας είναι σαφώς ο Φιλόλαος και ο Τάκης Τλούπας. Αξίζει να αναφέρουμε πως το ΤΕΕ-ΚΔΘ είχε βραβεύσει τον Φιλόλαο Τλούπα σε ειδική εκδήλωση στις 16.01.2009 που  είχε ως θέμα «Διαμόρφωση ελεύθερων δημόσιων χώρων – αρχιτεκτονικές – εικαστικές συνέργειες». Περισσότερα μπορείτε να δείτε στο σχετικό ενημερωτικό δελτίο του Τμήματος: https://tee-kdth.gr/wp-content/uploads/2018/03/2009_67.pdf

Ο Φιλόλαος Τλούπας σπούδασε στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας και έζησε στη Λάρισα μέχρι το 1949 που ολοκλήρωσε τις σπουδές του και τη στρατιωτική θητεία του και από τη δεκαετία του 1950 έζησε στη Γαλλία, όπου ανέπτυξε το μεγαλύτερο μέρος της καλλιτεχνικής του δράσης, πειραματιζόμενος διαρκώς με υλικά, φόρμες, τεχνικές, διαγράφοντας μια εξαιρετική καλλιτεχνική πορεία και το 2005 η Γαλλική κυβέρνηση τον τίμησε για το σύνολο του έργου του, ανακηρύσσοντάς τον «Αξιωματικό του τάγματος των Τεχνών και των Γραμμάτων». Έργα του υπάρχουν σε διάφορες πόλεις στο εξωτερικό, ωστόσο ο μεγαλύτερος αριθμός αυτών βρίσκεται στη Γαλλία, μάλιστα βραβευμένα γλυπτά του υπάρχουν σε τουλάχιστον 10 γαλλικές πόλεις. Εκτός από μεγάλα έργα, ο Φιλόλαος Τλούπας κατασκεύαζε τοίχους, έπιπλα, πλακάκια, ξύλινα και ατσάλινα γλυπτά στους τοίχους, αγάλματα και σιντριβάνια στο Saint Remy LesChevreuses, στο κτήμα όπου βρισκόταν το κτήμα, το σπίτι και το ατελιέ του, και όπου έζησε τα τελευταία 50 χρόνια της ζωής του.  Έργα του υπάρχουν επίσης σε δημόσιες και ιδιωτικές συλλογές. Γλυπτά του με την καινοτόμο τεχνική που ανέπτυξε «béton lavé», δηλ. μάζες από σκυρόδεμα (τσιμέντο) αναμεμειγμένο με χαλίκια που «δένεται» από ατσάλινες ταινίες (ανοξείδωτου χάλυβα), σαν «κορδέλα που ξετυλίγεται», υπάρχουν στον Βόλο στο πάρκο στον Άναυρο («Τα δέντρα» 1986), μπροστά από την είσοδο του MOMus-Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης (πρώην Μακεδονικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης) στη Θεσσαλονίκη (1998) και στην Πλατεία Καραϊσκάκη στον Άλιμο (2018). Στην Λάρισα φιλοξενούνται 2 υπαίθρια γλυπτά έργα του (εκτός αυτών του Α΄ Δημοτικού Νεκροταφείου της Λάρισας: Η Προτομή Γεωργάκη Ολύμπιου στην Τρίγωνη Πλατεία (1949/50) και το Μνημείο Εθνικής Αντίστασης στο Πάρκο Αλκαζάρ (1990-1).

Ο φωτογράφος Τάκης Τλούπας βραβεύτηκε το 1994, από το υπουργείο Πολιτισμού, όπου μαζί με ακόμη 50 προσωπικότητες των Γραμμάτων και των Τεχνών τιμήθηκε για την προσφορά του στην πολιτιστική ζωή με το έργο του. Η δουλειά του αποτελεί σημαντικό αρχείο καταγραφής της μεταπολεμικής Ελλάδας αφού φωτογράφισε τη μεταπολεμική ανασυγκρότηση της Θεσσαλίας μέσα από σημαντικά δημόσια έργα και της υπαίθρου. Κατέγραψε το θεσσαλικό κάμπο, τον Πηνειό και την κοιλάδα των Τεμπών, τη λίμνη Κάρλα και την αποξήρανσή της, αλλά και την υπόλοιπη Ελλάδα φωτογραφίζοντας τις πιο όμορφες γωνιές της μέχρι τη Σκόπελο και την Κρήτη. Ως δεινός πεζοπόρος περιδιάβαινε τον Όλυμπο, τον Κίσαβο και το Πήλιο σε κοπιαστικές πορείες, αποτυπώνοντας το ορεινό τοπίο με όλες τις διακυμάνσεις του καιρού και του φωτός. Φωτογράφισε τους βλάχικους καταυλισμούς, τους μεροκαματιάρηδες της γης, το μόχθο του απλού ανθρώπου της υπαίθρου, διατηρώντας αμείωτο ενδιαφέρον για το τοπίο, τη ζωή, τα ήθη και τα έθιμα του τόπου του. Αποτύπωσε επίσης ευλαβικά την ιδιαίτερη μοναστική ζωή του Αγίου Όρους και των Μετεώρων, με τον τελετουργικό χαρακτήρα και τους μεταφυσικούς συμβολισμούς. Επί πλέον φωτογράφισε εκτεταμένα τον αστικό χώρο, κυρίως μέσα από όψεις της Λάρισας και των Τρικάλων. Στο προσωπογραφικό του έργο εντάσσονται ανώνυμες μορφές καθημερινών ανθρώπων, όπως και μορφές επωνύμων (όπως ο Σεφέρης και ο Καραγάτσης),που αντιμετωπίζονται ομοίως, ως διακριτές ατομικότητες. Για 50 και πλέον συνεχή χρόνια αποτύπωσε φωτογραφικά χαρακτηριστικές απόψεις της μεταπολεμικής και νεότερης Λάρισας και εικόνες από την καθημερινή ζωή, τα ήθη και τα έθιμα των ανθρώπων του Θεσσαλικού χώρου. Το έργο του λοιπόν αποτελεί παρακαταθήκη για την Λάρισα, για την Θεσσαλία και για την Ελλάδα.

Στο πλαίσιο αυτό, είναι αυτονόητο ό,τι η δημιουργία και η λειτουργία ενός Μουσείου Φιλόλαου και Τάκη Τλούπα έχει ύψιστη σημασία τόσο για τοπική κοινωνία όσο και σε εθνικό επίπεδο. Κατ’ επέκταση, ως Περιφερειακό Τμήμα Κεντρικής και Δυτικής Θεσσαλίας του ΤΕΕ, επιθυμούμε να σας μεταφέρουμε το αίτημά μας να διαμεσολαβήσετε για την αγορά της οικίας από το Υπ. Πολιτισμού και την παραχώρησή της στον Δήμο Λαρισαίων, προκειμένου αυτός να το λειτουργήσει ως Μουσείο Φιλόλαου και Τάκη Τλούπα, με την προϋπόθεση να παραχωρηθεί προς έκθεση μέρος των αρχείων των δύο συλλογών.

Επιπλέον θα πρέπει να σας ενημερώσουμε για την ύπαρξη της Δημόσιας Κεντρικής Βιβλιοθήκης Λάρισας “Κ.Μ. Κούμας” η οποία είχε παραχωρηθεί από τον Δήμο Λαρισαίων στο Υπουργείο Πολιτισμού το 1973. Από το 2013 η Δημόσια Βιβλιοθήκη μεταφέρθηκε σε δημόσιο κτίριο επί της 28ης Οκτωβρίου 9, στο κέντρο της πόλης, όπου στεγάζεται έως σήμερα.  Όπως φαίνεται και από το παρακάτω απόσπασμα χάρτη, η ιδιοκτησία της βιβλιοθήκης είναι όμορη, με την προς κατεδάφιση ιδιοκτησία. Η ενοποίηση λοιπόν των δύο αύλειων χώρων αυτών των δύο ιδιοκτησιών, θα μπορέσει να αποτελέσει ένα πολιτιστικό σημείο αναφοράς στο κέντρο της Λάρισας.

Γνωρίζοντας την ευαισθησία και το ενδιαφέρον σας σε ζητήματα διατήρησης και ανάδειξης της πολιτιστικής μας ταυτότητας, τελούμε σε αναμονή της θετικής σας ανταπόκρισης στο ανωτέρω αίτημα. Στο μεταξύ, παραμένουμε στη διάθεσή σας και του επιτελείου σας για οποιαδήποτε περαιτέρω διευκρίνιση.

Με εκτίμηση,