Εκδήλωση παρουσίασης του βιβλίου “Χτίζοντας το Πολίτευμα: Η Πολιτειακή Ταυτότητα της Αρχιτεκτονικής”.

Την Παρασκευή 25 Νοεμβρίου, στο Λαογραφικό Ιστορικό Μουσείο Λάρισας πραγματοποιήθηκε η παρουσίαση του βιβλίου του Καθηγητή της Νομικής Σχολής του ΕΚΠΑ κ. Σπύρου Βλαχόπουλου με τίτλο “Χτίζοντας το Πολίτευμα: Η Πολιτειακή Ταυτότητα της Αρχιτεκτονικής”. 

Την εκδήλωση παρουσίασης του βιβλίου συνδιοργάνωσαν ο Σύλλογος “Λαογραφικό Ιστορικό Μουσείο Λάρισας”, ο Δικηγορικός Σύλλογος Λάρισας και το Τμήμα Κεντρικής και Δυτικής Θεσσαλίας του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος.

Ο Πρόεδρος του ΤΕΕ/ΤΚΔΘ παραβρέθηκε στην εκδήλωση και απηύθυνε τον ακόλουθο χαιρετισμό:

Κύριε Καθηγητά,

Κύριε Αντιδήμαρχε,

Κύριε Πρόεδρε (του Δικηγορικού Συλλόγου),

Κυρία Διευθύντρια,

Κυρίες και Κύριοι,

Μου δίνει ιδιαίτερη χαρά η παρουσία μου σήμερα εδώ ανάμεσά σας, στο Λαογραφικό – Ιστορικό Μουσείο της πόλης μας, στην παρουσίαση ενός συγγραφικού έργου που σε κερδίζει από τον τίτλο του.

Θα ήθελα καταρχάς να συγχαρώ τον συγγραφέα, τον Καθηγητή κ. Σπύρο Βλαχόπουλο, για το έργο του και την προσφορά του. Θα ήθελα επίσης να συγχαρώ τους συνδιοργανωτές, τόσο τον Σύλλογο Λαογραφικό Ιστορικό Μουσείο Λάρισας όσο και τον δικηγορικό Σύλλογο και να πω ότι αποτελεί τιμή για τον Τεχνικό κόσμο να στηρίζει την ανάδειξη τέτοιων πρωτοβουλιών. Πόσο μάλλον όταν οι πρωτοβουλίες ενέχουν έντονα το τεχνικό στοιχείο, όπως στην περίπτωση του βιβλίου για το οποίο βρισκόμαστε σήμερα εδώ.

Είναι δε χαρακτηριστικό ότι οι δύο φορείς που στηρίζουν τη σημερινή εκδήλωση, αποτελούν και τους βασικούς πρωταγωνιστές -κατά έναν απλουστευτικό τρόπο- των όσων πραγματεύεται το βιβλίο. Είναι οι Μηχανικοί που δομούν το περιβάλλον και οι Νομικοί που διαμορφώνουν το Σύνταγμα και τα πολιτεύματα. Και είναι πρόδηλο ότι υπάρχει αλληλεπίδραση του έργου τους. 

Έχοντας ζήσει στην δεκαετία του 1980 στην Γερμανία πολλές φορές επισκεπτόμασταν με τους γονείς μου την Ελλάδα για τις καλοκαιρινές μας διακοπές. Μεγάλη εντύπωση μου προκαλούσαν τα οδικά ταξίδια των 3.000km όπου διασχίζαμε εκτός από την Γερμανία, χώρες όπως η Ελβετία, η Αυστρία, η τότε Γιουγκοσλαβία και μετά τον πόλεμο η Ιταλία. Στο πέρασμα αυτό, έχουν αποτυπωθεί στο μυαλό μου τα κτίρια που έβλεπα με τα χαρακτηριστικά τους. Η δε αλλαγή από χώρα σε χώρα είχε τεράστιο ενδιαφέρον. Προφανώς δεν διέκρινες καμία διαφορά περνώντας από Γερμανία σε Αυστρία ή Ελβετία και βόρεια Ιταλία, η κλασική αρχιτεκτονική της κεντρικής Ευρώπης κυριαρχούσε εκεί. Το ίδιο ισχύει και για την βόρεια Γιουγκοσλαβία. Όσο πιο νότια όμως ταξιδεύαμε η διαφορά γινόταν ιδιαίτερα αισθητή. Για παράδειγμα στο Βελιγράδι το 1988 θυμάμαι ακόμη πως αυτό που βλέπαμε ήταν τεράστια συγκροτήματα εκατοντάδων κατοικιών ολόιδια μεταξύ τους στην  σειρά, κληρονομιά του πρώην σοβιετικού μπλοκ. Αντίστοιχα η εικόνα ακόμη πιο νότια, τόσο σε κτίρια όσο και σε υποδομές, στα σημερινά Σκόπια δηλαδή –  χειροτέρευε. 

Πώς γίνεται άραγε αυτό; Να υπάρχουν πόλεις που τις χωρίζουν μόλις λίγα χιλιόμετρα, αλλά επειδή ανήκουν σε άλλο κράτος ή άλλο γεωγραφικό διαμέρισμα, να διαφέρουν τόσο πολύ; 

Πριν από κάποια χρόνια είχα την τύχη να πάρω -εν μέρει- την απάντηση, με την βοήθεια του διαδικτύου παρακολουθώντας στο πανεπιστήμιο της Οξφόρδης το μάθημα “Από την φτώχεια στην ευημερία”. Εκεί εξηγείται με πολύ ωραίο τρόπο, πώς εξελιχθήκαμε από την αναρχία στις σύγχρονες κοινωνίες. Προφανώς πριν χιλιάδες χρόνια οργανωμένη πολιτεία ή δόμηση δεν υπήρχαν. Από εκεί, η κοινωνία με τα χρόνια πέρασε σε συμπεριληπτικά κράτη και στην συνέχεια σε συγκεντρωτικά κράτη, με πολλούς παράγοντες να επηρεάζουν την εξέλιξη αυτή, όπως η αστικοποίηση και η βιομηχανοποίηση. Είναι δε, φυσικό ότι και εξωτερικοί παράγοντες όπως το εμπόριο και οι ροές κεφαλαίων και εργατικού δυναμικού, συμβάλλουν επίσης στην εξέλιξη των δύο αλληλένδετων θεμάτων: του πολιτεύματος και της δόμησης.

Η πρόοδος και η ευημερία λοιπόν κάθε κοινωνίας και πολιτεύματος, επηρεάζεται από εσωτερικούς και εξωτερικούς παράγοντες και αποτυπώνεται διαχρονικά στην δόμηση.

Είναι παραπάνω από σαφές ότι η Αρχιτεκτονική και η Πολιτεία είναι έννοιες με άμεση σύνδεση και συνάφεια. Διαβάζοντας ιστορία και παρατηρώντας τα κτίρια, μπορεί να κάνει κανείς συνειρμούς και να καταλήξει σε συμπεράσματα για τις κυρίαρχες κοινωνικές, πολιτικές και οικονομικές συνθήκες κατά την περίοδο που χτίστηκε ένα κτίριο. Οι επιρροές είναι άμεσες και αντικατοπτρίζουν τις αξίες, τις βασικές αρχές που επικρατούν σε κάθε εποχή. Είναι λοιπόν απόλυτα κατανοητό, ότι τα κτίρια στις δικτατορίες είναι ογκώδη, μουντά, έως αδιάφορα, ενώ στις δημοκρατίες και μάλιστα στις ακμάζουσες η εικόνα είναι διαφορετική με τη δημιουργικότητα και την τάση ανανέωσης να παίζουν κύριο ρόλο.

Προσωπικά, αδημονώ να διαβάσω το βιβλίο και όσα πραγματεύεται, αλλά και να ακούσω σήμερα με πολύ ενδιαφέρον τα όσα έχει να μας πει ο συγγραφέας.

Με αυτές τις λίγες σκέψεις, θέλω να συγχαρώ και πάλι τον κ. Βλαχόπουλο, να ευχαριστήσω τους συνδιοργανωτές και όλους εσάς που τιμήσατε τη σημερινή εκδήλωση με την παρουσία σας και να επαναλάβω, εκ μέρους της Διοικούσας Επιτροπής του Τμήματος Κεντρικής και Δυτικής Θεσσαλίας του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος, ότι θα είμαστε πάντα αρωγοί ανάλογων παραγωγικών πρωτοβουλιών.

Κύριε καθηγητά, καλοτάξιδο.

Σας ευχαριστώ θερμά για την προσοχή σας